OCD چیست؟
اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) یک وضعیت سلامت روان مزمن است که شامل وسواس، اجبار یا هر دو است. طبق گفته انجمن روانپزشکی آمریکا، در ایالات متحده، حدود ۲ تا ۳ درصد از افراد به این بیماری مبتلا هستند.
افراد مبتلا به OCD معمولاً وسواس‌ها یا افکار ناخواسته تکراری را تجربه می‌کنند که میل شدید به تکرار یک رفتار خاص را برمی‌انگیزد. آنها سپس آن اصرار یا اجبار را برای کمک به رهایی از افکار وسواسی نشان می دهند.
بسیاری از مردم دوباره چک می کنند تا مطمئن شوند درب ورودی را قفل کرده اند یا اجاق گاز را خاموش کرده اند. همچنین داشتن یک یا دو خرافات، مانند ضربه زدن به چوب یا پوشیدن پیراهن تیم خود هنگام بازی، بسیار رایج است.این عادات ممکن است به شما کمک کند احساس امنیت بیشتری کنید، اما به طور خودکار از علائم OCD به حساب نمی آیند.
برای افرادی که مبتلا به وسواس فکری هستند، این تشریفات یک انتخاب شخصی نیست. بلکه زندگی روزمره را پیچیده و مختل می کنند. بسیاری از افراد مبتلا به OCD افکار و باورهایی را که به اجبار آنها دامن می‌زند غیرمنطقی یا حداقل بسیار بعید می‌دانند. با این حال، آنها به این افکارعمل می کنند تا:
- پریشانی ناشی از افکار وسواسی مزاحم را تسکین دهند.
- از تبدیل شدن ترس های مداوم به واقعیت جلوگیری کنند.
علائم وسواس فکری
OCD شامل دو نوع علائم اصلی است: وسواس فکری و اجبار. بسیاری از افرادی که با OCD زندگی می کنند، هم وسواس و هم اجبار را تجربه می کنند، اما برخی افراد فقط یکی را تجربه می کنند. این علائم فقط زودگذر یا کوتاه مدت نیستند. حتی علائم خفیف تر ممکن است حداقل یک ساعت در روز طول بکشد و به طور قابل توجهی بر فعالیت های روزانه شما تأثیر بگذارد.
- وسواس یا اجبار ممکن است بر توانایی فرد برای تمرکز در مدرسه یا تکمیل وظایف در محل کار تأثیر بگذارد. آنها حتی می توانند فرد را از رفتن به مدرسه یا کار یا هر جای دیگری باز دارند.
- افراد مبتلا به این اختلال اغلب متوجه می شوند که افکار وسواسی درست نیستند اما در واقع کاری برای جلوگیری از آنها انجام نمی دهند و اغلب احساس می کنند غیرقابل کنترل هستند.
وسواس
محتوای افکار وسواسی می تواند بسیار متفاوت باشد، اما چند موضوع رایج عبارتند از:
- نگرانی در مورد میکروب، کثیفی یا بیماری
- ترس از آسیب رساندن به خود یا شخص دیگری
- ترس از گفتن چیزی توهین آمیز یا زشت
- نیاز به نگهداری وسایل خود در یک راستا، منظم یا متقارن
- افکار جنسی صریح یا خشونت آمیز
- نگرانی در مورد دور انداختن چیزها
- زیر سوال بردن تمایلات یا جهت گیری جنسی شما
- نگرانی در مورد سلامت و ایمنی خود یا عزیزانتان
- تصاویر، کلمات یا صداهای مزاحم
این افکار ناخواسته و مزاحم، بدون توجه به اینکه فرد چقدر سعی می کند آنها را نادیده بگیرد یا سرکوب کند، باز می گردند. پافشاری آنها می‌تواند به این باور قوی‌تر منجر شود که اگر اقداماتی برای جلوگیری از آنها انجام داده نشود، ممکن است این افکاراز ابتدا صحت داشته و یا محقق شوند.
اجبارها
نمونه هایی از رفتارهای اجباری در OCD عبارتند از:
- شستن دست ها، اشیاء یا بدن
- سازماندهی یا تراز کردن اشیا به روشی خاص
- شمردن یا تکرار عبارات خاص
- چند بار لمس کردن چیزی
- به دنبال اطمینان از دیگران
- جمع آوری اشیاء خاص یا خرید چندین مورد از یک کالا
- پنهان کردن اشیایی که می توان از آنها برای آسیب رساندن به خود یا شخص دیگری استفاده کرد
- بررسی اعمال خود به طور ذهنی برای اطمینان از آسیب نرساندن به کسی
می توان اجبار را پاسخی به وسواس درنظر گرفت. هنگامی که یک وسواس ظاهر شد، ممکن است فرد احساس کند مجبور به انجام اقدامی برای تسکین اضطراب و ناراحتی ناشی از آن یا جلوگیری از تحقق آن فکر وسواسی است.
ممکن است فرد احساس کند نیاز دارد که این اقدامات را چند بار تکرار کند، یا تا زمانی که همه چیز «درست» به نظر برسد. اگر در طول انجام کاری مرتکب اشتباه شود، ممکن است احساس کند که آن را انجام نمیدهد مگر اینکه از ابتدا شروع کند و آن را کاملاً به پایان برساند.
چه چیزی باعث (OCD) می شود؟
متخصصان دقیقاً نمی دانند چه چیزی باعث OCD می شود، اما سابقه خانوادگی این بیماری ممکن است نقش مهمی را ایفا کند. اگر یکی از اعضای نزدیک خانواده مبتلا به OCD است، شانس بیشتری برای ابتلا به این بیماری وجود دارد. به گفته منبع معتبر مؤسسه ملی سلامت روان، رشد نامنظم و اختلال در مناطق خاصی از مغز نیز با این وضعیت مرتبط است.
برخی شواهد نشان می‌دهند که OCD ممکن است تا حدی به نحوه واکنش مغز فرد به سروتونین مرتبط باشد. سروتونین یک انتقال دهنده عصبی است که به تنظیم خلق و خو و خواب کمک می کند و بسیاری از عملکردهای مهم دیگر را در سراسر بدن انجام می دهد.
بیشتر بخوانید: بهترین کلینیک روانشناسی در تهران چه ویژگی هایی دارد؟
عوامل خطر وسواس فکری (OCD)
همانطور که گفنیم از نظر ژنتیکی احتمال ابتلا به OCD بیشتر است اما عوامل دیگری نیز می توانند شانس ابتلا به این بیماری را افزایش دهند:
- استرس یا تروما: استرس قابل توجه در خانه، مدرسه، محل کار یا در روابط شخصی می تواند احتمال ابتلا به OCD را افزایش دهد یا علائم موجود را بدتر کند.
- شخصیت فردی: برخی از ویژگی های شخصیتی، از جمله دشواری در کنترل عدم اطمینان، افزایش احساس مسئولیت و یا کمال گرایی، ممکن است در OCD نقش داشته باشند. با این حال، بحث هایی در مورد اینکه آیا این ویژگی ها واقعاً ثابت هستند یا انعطاف پذیرتر و قابل توانند تغییر هستند، بحث هایی وجود دارد.
- سوء استفاده در دوران کودکی: کودکانی که سوء استفاده یا سایر تجربیات آسیب زا، مانند قلدری یا بی توجهی شدید، در دوران کودکی را تجربه می کنند شانس بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند.
- علائم حاد عصبی – روانپزشکی دوران کودکی (CANS): برای برخی از کودکان، OCD به طور ناگهانی پس از عفونت شروع می شود. پس از عفونت استرپتوکوک، این سندرم به عنوان PANDAS شناخته می شود که مخفف اختلالات عصبی خود ایمنی کودکان مرتبط با استرپتوکوک است. اما سایر عفونت ها یا بیماری ها نیز می توانند علائم ایجاد کنند.
- آسیب تروماتیک مغز: طبق یک مطالعه در سال ۲۰۲۱، علائم OCD ممکن است برای اولین بار پس از آسیب به سر ظاهر شود.
با این حال، به خاطر داشته باشید که ممکن است سابقه خانوادگی OCD، همراه با سایر عوامل موثر وجود داشته باشد، اما هرگز خود aowبه این بیماری مبتلا نشود. از سوی دیگر افرادی که هیچ فاکتور خطر شناخته شده ای ندارند نیز می توانند OCD داشته باشند.
OCD اغلب با سایر شرایط سلامت روان رخ می دهد، از جمله:
- اختلال کم توجهی بیش فعالی (ADHD)
- سندرم تورت
- اختلال افسردگی اساسی
- اختلال اضطراب اجتماعی
- اختلالات اشتها
در واقع، حدود ۹۰ درصد از افراد مبتلا به OCD دارای یک بیماری روانی دیگر هستند که اضطراب شایع ترین آنهاست. نکته ی قابل توجه این است که داشتن یکی از این شرایط به طور خودکار به این معنی نیست که احتمال ابتلا به OCD بیشتر است.
آیا وسواس فکری درمان دارد؟
ارتباط با یک درمانگر که تجربه درمان OCD را دارد اولین گام خوب به سمت بررسی گزینه های درمانی مفید است. اما به طورکلی درمان OCD شامل مشاوره فردی و دارو می شود و تجویز دارو باید حتما از سمت روانپزشک معالج صورت بگیرد.
