اختلال دوقطبی از اختلالات خلقی مزمن است که شامل تغییرات خلق و خوی شدید می‌باشد. این تغییرات خلق و خو می‌تواند زندگی روزمره و اجتماعی شما را مختل کند. در این اختلال حالت وسطی برای شما وجود ندارد چراکه یا در اوج حالت روحی خود هستید و یا در بدترین آن. گاهی اوقات به این اختلال افسردگی شیدایی نیز گفته می‌شود. این اختلال زنان را بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار می‌دهد. در واقع فرد مبتلا به اختلال دوقطبی تغییرات خلقی را تجربه می‌کند که بین دوره های شیدایی و افسردگی متغیر است.
از کجا بفهمیم که اختلال دوقطبی داریم؟ علائم اختلال دوقطبی چیست و درمان آن کدام است؟ در این مقاله از وبلاگ کلینیک روانمهر قصد داریم این اختلال را از زوایای مختلف بررسی کنیم و به سوالات متداول در رابطه با اختلال دوقطبی پاسخ بدهیم بنابر این پیشنهاد می کنیم تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
انواع حالت های اختلال دوقطبی
حالت هایی که به طور کلی در باب این اختلال شناخته شده است، شامل موارد زیر می‌باشد:
مرحله شیدایی (مانیک)
- عزت نفس کاذب یا داشتن ایده های بزرگ
- افزایش انرژی، فعالیت و خلاقیت، همراه با کاهش نیاز به خواب
- افزایش رفتارهای متمرکز بر کار (مانند بیدار ماندن تمام شب برای انجام کارها)
- افکار بهم ریخته و صحبت های نامشخص که با پرش از موضوعی به موضوع دیگر همراه است.
- حواس‌پرتی توسط هر محرکی (مانند صداهای کم یا حتی صدای افراد)
- انجام رفتارهای خطرناک و پرخطر، تصمیم گیری های لحظه ای در مورد آینده کاری و مالی خود یا فعالیت های جنسی نامناسب
- در این حالت فرد دوره هایی با سرخوشی و انرژی زیاد را تجربه می‌کند.
- پرداختن به مسائلی که واقع‌بینانه نیستند یا داشتن توهم
شیدایی خفیف (هیپومانیک)
دوره هایی است که شدت شیدایی مرحله مانیک در آنها کمتر است. با این وجود احساس سرخوشی و هیجان شدید در این افراد دیده می‌شود. در طول این دوره تغییرات خلق‌وخو آنقدر شدید نیست که باعث ایجاد مشکل در عملکرد فعالیت های اجتماعی فرد شود.
مرحله افسردگی
دوره هایی با حالات غمگین یا نا امیدی بسیار زیاد که شامل موارد زیر است:
- احساس ناخوشی
- کمبود انگیزه
- احساس بی ارزشی یا گناه، که ممکن است شامل افکار خودکشی نیز باشد.
- از دست دادن علاقه به فعالیت ها یا سرگرمی های معمول در اوقات فراغت
- تغییرات در الگوهای خواب
- مشکل در تمرکز
- کناره گیری از فعالیت های اجتماعی
حتما بخوانید: زوج درمانی چیست و چگونه به زوجین کمک می کند؟
انواع اختلال دوقطبی
انواع اختلال قطبی، عبالرت است از:
اختلال دوقطبی نوع اول
در این دوره علائم دوره شیدایی بسیار شدید است و حتی به مراقبت های فوری نیاز دارد. معمولا در این دوره افسردگی نیز رخ می‌دهد که مدت زمان آن طولانی تر است. گاهی اوقات در این زمان دوره های افسردگی و شیدایی ممکن است همزمان باهم رخ دهند.
اختلال دوقطبی نوع دوم
در این حالت دوره هایی با شدت کمتر در بیمار دیده می‌شود که ممکن است فقط چندساعت یا چند روز طول بکشد.
اختلالات دوقطبی سیکلوتایمی
گفتنی است که فرد مبتلا به سیکلوتایمی علائم نیمه شیدایی و افسردگی دارد. با این حال شدت و مدت زمان این دوره از اختلال دوقطبی نوع اول و دوم کمتر است.
- استفاده مکرر و نادرست از مواد مخدر نیز بر افزایش حالت‌های شیدایی و افسردگی تاثیرگذار است.
چه چیزی باعث اختلال دوقطبی می شود؟
علت دقیق اختلال دوقطبی به طور کامل شناخته نشده است. با این وجود طبق نظر روانشناسان ترکیبی از عوامل فیزیکی، محیطی و اجتماعی (از جمله استرس روانی) می‌تواند احتمال ابتلای فرد به این بیماری را افزایش دهد.
ژنتیک
ژنتیک یک عامل کلیدی به منظور وراثت این اختلال است. اگر یکی از والدین مبتلا به اختلال دوقطبی باشد، احتمال دارد که فرزندشان نیز به این اختلال مبتلا شود و اگر والدین، هر دو مبتلا به اختلال دوقطبی باشند، احتمال ابتلا به این اختلال در فرزند افزایش خواهد یافت.
عدم تعادل مواد شیمیایی در مغز
اختلال دوقطبی زمانی رخ می‌دهد که بدن شما برای تولید و تجزیه برخی از مواد شیمیایی مغز (انتقال‌دهنده‌های عصبی)، مانند آدرنالین، دوپامین، استیل کولین، سروتونین و گابا (گاما آمینوبوتیریک اسید) و همچنین هورمون‌های خاص دیگر دچار مشکل می‌شود. مطالعات تصویربرداری از مغز نشان می دهد که تغییرات ساختاری را می توان در مغز افراد مبتلا به اختلال دوقطبی مشاهده کرد.
محرک ها
در برخی از افراد آسیب پذیر به اختلال دوقطبی، یک موقعیت یا تجربه استرس زا می تواند باعث یک دوره شیدایی یا افسردگی شود. این تجربیات ممکن است شامل آزار جسمی، جنسی یا عاطفی دوران کودکی، درگیری خانوادگی یا سایر رویدادهای مهم زندگی باشد.
- استفاده مکرر از مواد‌مخدر سبب می‌شود افرادی که مستعد این اختلال هستند دوره های شیدایی و افسردگی را تجربه کنند.
- داروهای ضد افسردگی برای استفاده در افسردگی دوقطبی عوارض و خطر خاصی ندارد، اما باید تحت نظارت دقیق روانشناس قرار گیرند زیرا برخی از بیماران با استفاده داروها دوره های شیدایی شدیدتری را تجربه می‌کنند.
- احتمال بروز علائم دوقطبی در فصل بهار بیشتر است. چرا که با افزایش ساعت آفتاب در طول روز، عملکرد غده صنوبری را دچار مشکل می‌کند.
- در بسیاری از موارد دیده شده است، زنانی که مستعد ابتلا به اختلال دوقطبی هستند اولین دوره‌های خود را در دوران بارداری یا پس از زایمان تجربه می‌کنند.
اختلال دوقطبی زمانی رخ می‌دهد که بدن شما برای تولید و تجزیه برخی از مواد شیمیایی مغز (انتقال‌دهنده‌های عصبی)، مانند آدرنالین، دوپامین، استیل کولین، سروتونین و گابا (گاما آمینوبوتیریک اسید) و همچنین هورمون‌های خاص دیگر دچار مشکل می‌شود. مطالعات تصویربرداری از مغز نشان می دهد که تغییرات ساختاری را می توان در مغز افراد مبتلا به اختلال دوقطبی مشاهده کرد.
اختلال دوقطبی زمانی رخ می‌دهد که بدن شما برای تولید و تجزیه برخی از مواد شیمیایی مغز (انتقال‌دهنده‌های عصبی)، مانند آدرنالین، دوپامین، استیل کولین، سروتونین و گابا (گاما آمینوبوتیریک اسید) و همچنین هورمون‌های خاص دیگر دچار مشکل می‌شود. مطالعات تصویربرداری از مغز نشان می دهد که تغییرات ساختاری را می توان در مغز افراد مبتلا به اختلال دوقطبی مشاهده کرد.
تشخیص و درمان اختلال دو قطبی
اگر نگران تغییرات بیش از حد خلق‌وخوی خود هستید بهتر است از روانشناس در این زمینه کمک بگیرید. مشاوران سلامت روان در جلسات مشاوره سوالاتی در مورد حالت های شیدایی و افسردگی از شما خواهند پرسید که پاسخگویی صحیح به آنها تشخیص این اختلال را آسان‌تر می‌کند.
قابل ذکر است که تشخیص اختلال دو قطبی مستلزم بررسی کامل سلامت جسمانی شما نیز می‌باشد. بررسی سلامت جسمانی بیشتر به منظور رد کردن علت فیزیکی یا سایر مشکلات است.
- اختلال دوقطبی در بسیاری از افراد قابل درمان است اما نیاز به مدیریت دقیق و صبر زیاد دارد. درمان این اختلال علاوه بر جلسات مشاوره شامل دارو درمانی های طولانی مدت نیز می‌باشد.
هدف از درمان
هدف از درمان کلی این اختلال به منظور جلوگیری از شدت دوره های شیدایی و افسردگی و بهبود کیفیت زندگی است. داروهایی ضدافسردگی ممکن است برای مدت کوتاهی تجویز شود. با این‌حال کنترل مصرف دارو بر عهده روانشناس شما است. در کنار داروهای ضدافسردگی اغلب تثبیت کننده های خلق و خو نیز برای افراد مبتلا به این اختلال تجویز می‌شود. داروهای ضدتشنج و ضد روان‌پریشی نیز از دیگر موارد قابل تجویز است. برای کنترل اختلال خود بسیار مهم است که داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید و در صورت عوارض به روانشناس خود اطلاع دهید.
جلسات روان‌شناختی در کنترل اختلال دوقطبی بسیار تاثیرگذار هستند. در این جلسات شما یاد می‌گیرید که از چه دیدگاهی به تجربیات خود نگاه کنید. تغییر سبک زندگی مانند رژیم غذایی مناسب، ورزش و مراقبه در بهبود اختلال شما نقش پررنگی را ایفا خواهد کرد.
اگر در شرایط بحرانی قرار گرفتید:
به کسی که نزدیک شما است و یا می‌تواند سریعا خود را به شما برساند اطلاع دهید. با روانشناس خود تماس بگیرید و یا به نزدیک‌ترین بخش اورژانس بیمارستان بروید.