در اختلالات خلقی، شما تغییرات مکرر خلق و خو را در طول روز تجربه می‌کنید. عواطف و احساساتی که با خلق و خوی شما مرتبط هستند، ثبات و دوام بیشتری دارند در حالی که عواطف قوی‌تر مانند هیجان های شدید، غم و شادی دوام کمتری دارند. بهتر است که برای درمان حالات خلقی خود در طول روز از انواع این اختلالات آگاهی داشته باشید و در صورتی که در عملکرد روزمره خود دچار مشکل شدید حتما به بهتربن مشاور و روانشناس مراجعه کنید.
انواع اختلالات خلقی
اختلالات خلقی انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر می شود:
افسردگی اساسی: که شامل دوره های طولانی و مداوم غم و اندوه است.
اختلال دوقطبی: این اختلال، افسردگی شیدایی نیز نامیده می‌شود که شامل دوره های افسردگی و شیدایی است.
اختلالات خلقی طی تغییر فصل (SAD): افسردگی فصلی اغلب به دلیل کم بودن ساعاتی که در معرض نور آفتاب هستید ایجاد می‌شود که از اواخر پاییز تا اوایل بهار ادامه دار است.
اختلال پیش از قاعدگی (PMS): این اختلال شامل تغییرات خلقی، احساس غم، افسردگی و عصبانیت است که قبل از قاعدگی در بسیاری از زنان ایجاد می‌شود و با شروع قاعدگی برطرف می‌شود.
اختلالات خلق ادواری یا سیکلوتایمی: سیکلوتایمی مرز بین اختلال روانی و تغییرات معمولی شخصیت افراد است. علائم این اختلال از اختلال دوقطبی شدیدتر است و پرداختن به آن در این مقاله نمی‌گنجد.
افسردگی مداوم: شکل طولانی تر افسردگی (مزمن)
در مواردی افسردگی و خلق پایین مرتبط با بیماری های جسمانی مانند خارج شدن فعالیت تیروئید از حالت نرمال است. کم و زیاد شدن اشتها و وزن نیز از علائم مشکلات عملکردی تیروئید است. در بسیاری از موارد، مصرف یا ترک داروهای خاص و مواد مخدر نیز باعث ایجاد علائم افسردگی می‌شود.
در ادامه مقاله به علائم افسردگی و نحوه درمان آن می‌پردازیم.
علائم اختلالات خلقی
اختلالات خلقی با توجه به اینکه از کدام نوع آن است، علائم مختلفی دارد. در حالت کلی خلق یا پایین است یا بالا که علائم آن شامل موارد زیر می شود:
علائم خلق پایین یا افسرده:
- احساس غمگینی شدید، مضطرب بودن یا احساس پوچی
- احساس ناامیدی، بی ارزشی و بدبین بودن
- گریه کردن زیاد
- احساس ناراحتی، عصبانیت و پرخاشگری
- از دست دادن علاقه به سرگرمی و فعالیت هایی که زمانی از آنها لذت می‌بردید.
- کاهش انرژی و احساس خستگی
- مشکل در تمرکز، به خاطر سپردن یا تصمیم گیری
- آهسته شدن طرز صحبت و حرکت کردن
- تغییرات در الگوهای خواب مانند کم خوابی یا پرخوابی
- تغییرات اشتها و وزن
- دردهای فیزیکی مزمن بدون علت مشخص ( مانند سردرد، مشکلات گوارشی و گرفتگی عضلات)
- افکار منفی، آسیب رساندن به خود و یا خودکشی
- کاهش میل جنسی یا عدم عملکرد مناسب در روابط جنسی
علائم خلق بالا یا مانیک:
- احساس داشتن انرژی بیش از حد
- حرکت یا گفتار سریع
- تحریک پذیری نسبت به محیط و افراد
- بی قراری و به هم ریختگی
- انجام رفتار های پر ریسک مانند رانندگی بی دقت یا ولخرجی زیاد
- افزایش غیر عادی میزان انجام فعالیت
- پرش افکار و عدم داشتن تمرکز
- تغییرات در الگوهای خواب مانند بی خوابی و مشکل در به خواب رفتن
عوامل موثر در به وجود آمدن اختلالات خلقی
قابل ذکر است که شیوع اختلال خلقی از نوع افسردگی در زنان دوبرابر بیشتر از مردان است. اما زنان نسبت به مردان بیشتر به روانشناس مراجعه کرده و درباره‌ی مشکلات خود صحبت می‌کنند. به همین دلیل است که نرخ خودکشی در مردان مبتلا به افسردگی نسبت به زنان بیشتر است.
دلایل متعددی در خصوص ایجاد اختلالات خلقی وجود دارد که می توانند از عوامل بیولوژیکی و شرایط بیرونی متغیر باشند.
برخی از عامل های ایجاد این عارضه شامل موارد زیر می شود:
- استرس شدید، تجربه های آسیب زا، بیماری جسمی، سوء استفاده جسمی یا جنسی، مرگ یکی از عزیزان یا اعضاء خانواده، وضعیت اجتماعی، اقتصادی از جمله مشکلات مالی و شرایط سخت زندگی می‌تواند از عوامل محیطی ایجاد اختلالات خلقی در افراد باشد.
- ایجاد این عارضه با سایر بیماری های مزمن پزشکی نیز همراه است. افراد مبتلا به بیماری قلبی تقریباً دو برابر بیشتر از افرادی که بیماری قلبی ندارند، احتمال ابتلا به افسردگی را دارند. همچنین از هر ۴ نفر مبتلا به سرطان، ۱ نفر ممکن است افسردگی را تجربه کند.
- عدم تعادل هورمون های شیمایی در قسمت هایی از مغز که وظیفه مدریت خلق و خو، افکار، خواب، اشتها و رفتار را بر عهده دارد .
- تغییرات هورمونی در زنان، مانند تغییرات استروژن و پروژسترون در دوره های زمانی مختلف مانند چرخه قاعدگی، دوره های پس از زایمان، پیش از یائسگی یا هنگام یائسگی ممکن است در بوجود آمدن خلق پایین تاثیرگذار باشد.
- عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی از دیگر علائم این عارضه است. اگر در خانوداه سابقه افسردگی یا اختلال خلقی دیگری وجود دارد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عارضه های خلقی هستید.
- اختلالات مغزی به گونه ای که در بسیاری از موارد عنوان شده است که اگر قسمت جلویی که سمت پیشانی شما قرار دارد کمتر فعال باشد، خطر ابتلا به اختلالات خلقی بیشتر شما را تهدید می‌کند. گفتنی است که بیماری های زیر نیز می‌توانند در کارکردهای شناختی شما مشکلاتی ایجاد کنند: بی‌خوابی، درد مزمن، بیماری پارکینسون، سکته مغزی، حملات قلبی و سرطان.
درمان
دارو درمانی همراه با روان درمانی در درمان اختلالات خلقی بسیار موثر است. برای آگاهی در مورد نحوه‌ی درمان حتما به مرکز روانشناسی مراجعه کنید و هرگز خود درمانی نکنید. اما مواردی نیز در کنار درمان دارویی می‌توانید انجام دهید که در ادامه‌ی مقاله به آنها می‌پردازیم.
مراقبه: استرس، اضطراب و خشم محرک های اصلی برای ایجاد اختلالات خلقی هستند اما با این وجود مراقبه می‌تواند به تغییر واکنش های مغزی شما کمک کند.
ورزش: پیشنهاد می‌شود که سه الی پنج روز در هفته و به مدت سی دقیقه فعالیت بدنی داشته باشید. اگر وقت انجام ورزش های سنگین مانند بدن‌سازی را ندارید از پیاده روی و یا نرمش های یوگا دریغ نکنید. فعالیت های بدنی تولید اندورفین را در بدن افزایش می‌دهد که موجب بهبود خلق و خوی شما می‌باشد.
از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کنید. نوشیدن الکل یا استفاده بیش از حد از مواد مخدر در دراز مدت علائم این عارضه را بدتر می‌کند.
احساسات خود را محدود کنید. غرق شدن در اضطراب و احساس بد خود یا پرداختن به اینکه الان چه حسی دارید افسردگی شما را بدتر می‌کند. تعیین مدت زمان برای درگیری احساسات درونی می‌تواند در زندگی شخصی و حرفه ای و درمان اختلالات خلقی کمک کند.
از رژیم غذایی صحیح و خواب کافی دریغ نکنید و در طول روز به سلامت جسمی خود توجه کافی داشته باشید. دوری از افراد منفی و شرکت در فعالیت های لذت بخش مانند دورهمی های دوستانه به بهبود خلق و خوی شما کمک بسیاری می‌کند.
کلام آخر
در آخر باید بدانید که درمان و بهبود در اختلالات خلقی نیاز به صبوری دارد اما کاملا قابل درمان بوده و جای نگرانی ندارد. در صورت داشتن علائم ذکر شده اول از همه، خوددرمانی نکرده و قرص ها را با مشورت روان پزشک مصرف کنید. سپس باید آگاه باشید که در بعضی از افراد این اختلال تنها با مصرف دارو برطرف نخواهد شد چرا که بهبود نیازمند تغییر تفکر و اندیشه های اصلی که باعث بوجود آمدن این اختلالات شده است، می‌باشد.